Australia (Úc) có một lịch sử văn hóa bản địa phong phú có niên đại hàng chục nghìn năm và phát triển qua hàng trăm thế hệ. Các cộng đồng thổ dân và cư dân trên eo biển Torres được coi là người bản địa đầu tiên của Úc. Họ giữ mối liên hệ chặt chẽ về văn hóa, ngôn ngữ với vùng đất truyền thống của mình.
Dưới đây là một số sự thật thú vị về thổ dân và cư dân trên đảo Torres Strait.
Lịch sử của thổ dân và cư dân trên eo biển Torres
Người bản địa Úc còn được gọi là dân tộc đầu tiên ở Úc chính là thổ dân và người dân đảo Torres Strait. Những nghiên cứu, bằng chứng khảo cổ học đã xác định, thổ dân và người dân đảo Torres Strait chính là chủ sở hữu truyền thống của vùng đất có nền văn minh liên tục lâu đời nhất trên trái đất, kéo dài hơn 65.000 năm. Họ là một trong những loài người đầu tiên di cư ra khỏi châu Phi, băng qua các đường bờ biển của Ấn Độ và châu Á cho đến khi đến bờ biển Australia thì dừng lại.
Quần đảo eo biển Torres là một nhóm gồm khoảng 274 hòn đảo nhỏ phân bố trên diện tích 48.000km2. Thổ dân và cư dân sống trên eo biển Torres không phải là một nhóm đồng nhất mà họ là một nhóm đa dạng gồm hàng trăm quốc gia khác nhau (hoặc nhóm văn hóa) và thị tộc trong các quốc gia đó. Người ta ước tính rằng khoảng 250 ngôn ngữ và 600 phương ngữ ở hơn 500 quốc gia khác nhau đã được sử dụng vào thời điểm xâm lược thuộc địa năm 1788. Các nhóm cư dân ở các quốc gia khác nhau cùng sống trên eo biển Torres nhưng có nền văn hóa, tín ngưỡng, ngôn ngữ khác nhau.
Hiện nay, thổ dân và cư dân trên eo biển Torres chiếm khoảng 3,3% tổng dân số Úc, tương đương khoảng 800.000 trong số 25 triệu dân Úc. Trong khi hơn một phần ba dân số nước Úc sống ở các thành phố lớn thì những các cộng đồng người bản địa Úc sống trên quần đảo eo biển Torres thuộc vùng sâu, vùng xa phải đối mặt với nhiều sự bất lợi, thiệt thòi trong cuộc sống.
Tâm linh của thổ dân và người dân đảo Torres Strait
Dreamtime (Giấc mơ) là một thuật ngữ chung được sử dụng để mô tả mạng lưới phức tạp về niềm tin tâm linh của thổ dân Úc, sự sáng tạo và tồn tại trên trái đất. Thế giới quan này bao gồm quá khứ, hiện tại và tương lai mô tả chi tiết cách thức mà đất đai và con người được tạo ra bởi các thần linh, những người đã tạo ra sông, suối, hố nước, đồi núi, đá, thực vật và động vật. Kiến thức này được truyền qua nhiều thế hệ thông qua các câu chuyện, bài hát, điệu múa và nghi lễ khác nhau. Điều này tạo thành một phần của văn hóa thổ dân và cư dân trên eo biển Torres.
Tagai – Thổ dân trên đảo Torres Strait được đoàn kết bởi mối liên hệ của họ với Tagai. Những câu chuyện về Tagai phản ánh các vì sao và mô tả người dân trên đảo Torres Strait là người biển. Tagai là hệ thống tín ngưỡng tâm linh kết nối mọi người với trật tự của thế giới, thể hiện rằng mọi thứ đều có vị trí của nó.
Hệ thống thân tộc trong gia đình thổ dân bản địa Úc
Những thổ dân bản địa Úc thường có một hệ thống quan hệ gia đình thân tộc kết nối chặt chẽ với những vai trò, trách nhiệm ràng buộc khá rõ ràng. Các hệ thống thân tộc này xác định vị trí của một người trong cộng đồng và gắn kết mọi người với nhau. Họ cũng xác định nghĩa vụ và trách nhiệm đối với trẻ em và gia đình của chúng, cách mỗi thành viên trong gia đình có nghĩa vụ hỗ trợ những người khác trong hệ thống thân tộc. Những người cao tuổi kết nối quá khứ và hiện tại bằng cách truyền lại sự hiểu biết, kỹ năng, kiến thức và những câu chuyện của họ cho các thế hệ tiếp nối.
Điều này xác định việc chăm sóc trẻ em là trách nhiệm của cả mạng lưới quan hệ họ hàng rộng lớn chứ không chỉ của cha mẹ ruột của đứa trẻ. Trong vài thập niên gần đây, các gia đình và cộng đồng thổ dân Úc cũng bị tác động bởi quá trình thuộc địa hóa và sự áp đặt của các cấu trúc xã hội, chính trị, kinh tế và văn hóa Châu Âu. Điều này gây ra những sự đứt gãy một phần trong việc duy trì các mối quan hệ xã hội và văn hóa của người dân bản địa Úc.
Một số người dân đảo Torres Strait có phong tục nhận con nuôi truyền thống. Theo đó, một đứa trẻ sẽ sinh ra không nhất thiết phải được nuôi dưỡng bởi mẹ ruột của đứa trẻ. Phong tục nhận con nuôi được thực hiện khi các thành viên trong gia đình không có con nhận một đứa trẻ để họ có cơ hội được nuôi dạy đứa con của mình. Và chính đứa trẻ sau này lớn lên sẽ có thể chăm sóc được người thân lớn tuổi của mình. Từ phong tục này mà trong một cộng đồng, trẻ em trai và trẻ em gái có thể được phân bổ đồng đều giữa các gia đình.
Nghệ thuật của thổ dân và cư dân trên eo biển Torres
Nghệ thuật của thổ dân và cư dân trên eo biển Torres là một trong những loại hình nghệ thuật lâu đời nhất trên thế giới. Giống như các ngôn ngữ khác nhau dành riêng cho từng nền văn hóa khác nhau, nghệ thuật của những nhóm người bản địa mang một ý nghĩa khác nhau để phân biệt nhóm với các nhóm khác.
Các biểu tượng được sử dụng rộng rãi như một cách để truyền tải thông điệp văn hóa, lịch sử. Và tác phẩm nghệ thuật trở thành một cách để tiếp tục kể những câu chuyện và truyền chúng từ thế hệ này sang thế hệ khác. Một số loại hình nghệ thuật tiêu biểu như tranh vẽ và khiêu vũ của thổ dân đã trở nên nổi tiếng khắp thế giới. Loại hình nghệ thuật này đã trở thành một niềm tự hào văn hóa, đem lại việc làm và thu nhập cho người dân First Nations.
Người Úc bản địa đối mặt với nhiều thách thức
Mặc dù có lịch sử phong phú, ngày nay thổ dân và cư dân trên đảo Torres Strait phải đối mặt với nhiều thách thức. Họ phải trải qua tình trạng bất bình đẳng, phân biệt đối xử và mất kết nối văn hóa lan rộng do kết quả của các chính sách và hệ thống phức tạp ở Úc đã hạn chế tiếng nói của họ trong quá trình ra quyết định và ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống của họ.
Hiện vẫn còn một khoảng cách lớn giữa người Úc bản địa với những người Úc sống ở thành thị về các chỉ số phát triển; tỷ lệ tử vong ở trẻ em, giáo dục những năm đầu đời, khả năng đọc viết và làm toán của trẻ em, đi học và hoàn thành chương trình, việc làm và tuổi thọ.
Giải pháp hỗ trợ, giúp đỡ các cộng đồng thổ dân bản địa ở Úc
Trong vài chục năm qua, Tổ chức Tầm nhìn Thế giới ở Úc (World Vision Australia) đã hợp tác với chính phủ Australia, các tổ chức phi chính phủ, doanh nghiệp tư nhân để hỗ trợ, giúp đỡ cộng đồng thổ dân và cư dân trên eo biển Torres đạt được các mục tiêu phát triển dài hạn.
World Vision Australia đã tạo ra các chương trình mới để thu hút các nhóm thổ dân bản địa tham gia vào các chương trình, hoạt động chăm sóc và phát triển trẻ thơ, kết nối thanh thiếu niên với văn hóa, củng cố các nhà lãnh đạo tương lai, đưa mọi người lại gần nhau để cải thiện hệ thống tư pháp và giải quyết bạo lực trên cơ sở giới…
