Những gia đình có con gái chắc hẳn không xa lạ gì với từ “con gái rượu”; từ đâu có cách gọi này và tại sao có “con gái rượu” chứ không phải “con trai rượu”?
“Con gái rượu” là cách gọi đầy yêu thương, trân quý và cưng chiều dành cho cô con gái bảo bối của bố mẹ. Chắc hẳn nhiều người từng thắc mắc, tại sao người xưa gọi “con gái rượu” mà không gọi “con trai rượu” trong khi rượu chè thường gắn với nam giới hơn là nữ nhi.
Vì sao nói “con gái rượu” mà không phải “con trai rượu”?
Nhiều người cho rằng, nguồn gốc cách gọi “con gái rượu” có thể xuất phát từ thực tế các ông bố hay uống rượu và chỉ nhờ con gái của họ đi mua hộ. Họ thấy rằng trong gia đình, con gái thường là người tình nguyện nhất trong việc đi mua rượu cho bố và đem về đầy đủ, trong khi con trai lười biếng khó sai vặt hơn, bảo đi mua thì khó, lại còn hay uống trộm rượu của bố, còn bà vợ thì phần nhiều là muốn ngăn chồng uống rượu.
Một cách giải thích khác cho khái niệm “con gái rượu” là các ông bố rất quý rượu, cũng rất yêu con gái, nên ví cô con gái bảo bối của mình như một thứ rượu quý. Con rể đến hỏi vợ hay thăm bố vợ thường mang biếu bố chai rượu ngon, điều này cũng được nhiều người coi là xuất xứ của từ “con gái rượu” quen thuộc.
Có ý kiến cho rằng, thực chất “con gái rượu” là biến thể của một từ gốc Hán Việt là “nữ nhi tửu”. Trong cuốn Nam Phương thảo mộc trạng của danh sỹ Kê Hàm thời nhà Tấn (Trung Quốc), điển tích về nữ nhi tửu hay rượu nữ nhi hồng được chép lại như sau: “Người Nam có con gái lớn vài tuổi đã bắt đầu nấu lọc rượu, đựng trong bình hũ kín, đem chôn ở bờ ao. Khi con gái sắp lấy chồng, người ta mới đào ao lấy rượu lên đãi khách, gọi là nữ nhi tửu, vị rất đằm và ngon” ; “Nữ nhi tửu là loại rượu quý phải có ở những nhà giàu sinh con gái, hoặc gả con gái” .
Ở Trung Quốc, câu chuyện về “nữ nhi tửu” được lưu truyền từ nhiều đời như sau: Vào thời Tống, có một người thợ may lành nghề ở Thiệu Hưng (Chiết Giang) khi biết tin vợ mang thai đã rất mừng, hy vọng đứa bé sẽ là con trai để nối nghiệp mình. Anh liền thuê người nấu hai chục hũ rượu nếp to, để dành cho ngày ăn đầy tháng đứa trẻ.
Sau đó người vợ hạ sinh một bé gái, người chồng thất vọng, quyết định không tổ chức tiệc mừng nữa mà chôn phần lớn các hũ rượu kia xuống gốc cây hoa mộc trong vườn.
Thời gian trôi đi, bé gái trở thành một thiếu nữ không chỉ xinh đẹp mà còn rất khéo tay và thông minh. Cô học được hết các kỹ thuật thêu thùa, may vá, quản lý sổ sách, giúp cho hiệu may của cha làm ăn ngày càng phát đạt. Người cha khi đó mới hiểu ra rằng, con gái mình quả thật là báu vật trời cho. Ông sắp đặt cho con lấy người thợ học việc giỏi nhất của mình để sau này cửa hiệu vẫn được duy trì.
Đám cưới diễn ra linh đình. Khách khứa ra vào tấp nập, cỗ bàn bày chật sân. Do đông khách nên mọi người đang ăn uống thì hết rượu. Bí quá, ông chủ hiệu may mới nhớ ra những hũ rượu chôn dưới gốc cây ngày xưa. Ông vừa đào lên vừa thấp thỏm, không biết sau mười tám năm, rượu còn uống được hay không.
Khi nắp những hũ rượu được mở ra, một mùi thơm ngọt ngào tỏa khắp căn nhà. Khách dùng thử đều tấm tắc khen rằng đây đúng là loại rượu ngon nhất từ trước đến nay mà họ từng uống. Họ gọi đó là nữ nhi tửu.
Câu chuyện sau đó được truyền tụng, dần dần nữ nhi tửu trở thành một phần không thể thiếu trong các lễ hội của người dân vùng Thiệu Hưng. Nhà nào sinh được con gái đều chôn rượu trong vườn, đợi đến khi con gái lấy chồng thì đào lên dùng trong tiệc cưới. Các gia đình có con gái ở Thiệu Hưng đều sở hữu loại rượu ngon nức tiếng thiên hạ này.
Các gia đình có con trai cũng chôn rượu xuống đất; rượu này được lấy lên khi con trai đạt đến tuổi trưởng thành, được gọi là rượu “trạng nguyên hồng”thay vì “nam nhi tửu”, có lẽ đó cũng là lý do tại sao người xưa gọi “con gái rượu” mà không gọi “con trai rượu”.
Từ “con gái rượu” được dùng chỉ cô con gái được bố mẹ hết mực yêu quý, khi đi lấy chồng thì gia đình mở tiệc lớn, tốn rất nhiều rượu ngon, rượu quý. Sự đắt giá của rượu này không chỉ nằm ở giá trị vật chất mà còn là biểu tượng cho tình cảm, sự quan tâm và hy vọng của cha mẹ đối với con gái.
Với người đàn ông thì rượu là thức uống rất đặc biệt, “nam vô tửu như kỳ vô phong”. Cách gọi “con gái rượu” cho thấy tình cảm to lớn đặc biệt của cha dành cho con gái của mình, được ví như bình rượu quý.
