Marco Polo, nhà thám hiểm người Venice, thường được tôn vinh là thương gia châu Âu đầu tiên khám phá Trung Quốc. Những cuộc phiêu lưu của ông vào thế kỷ 13 đã được bất tử hóa trong cuốn sách nổi tiếng “Những chuyến du hành của Marco Polo”.
Tuy nhiên, có một quan niệm sai lầm phổ biến rằng ông là người châu Âu đầu tiên đặt chân đến Trung Quốc. Mặc dù chuyến đi của Marco Polo chắc chắn là có ý nghĩa quan trọng, nhưng việc thừa nhận những nhà thám hiểm đi trước ông là điều cần thiết để hiểu chính xác hơn về sự tương tác của châu Âu với Trung Quốc trong quá khứ.
Người tiền nhiệm của Marco Polo
Các ghi chép lịch sử cho thấy rằng một sứ thần La Mã, có thể do Hoàng đế Marcus Aurelius cử đến, đã đến Trung Quốc vào năm 166 sau Công nguyên. Sự tiếp xúc sớm giữa châu Âu và Trung Quốc này có trước Marco Polo hơn một thiên niên kỷ.
Hơn nữa, bằng chứng khảo cổ gợi ý về sự hiện diện của các nghệ nhân Hy Lạp ở Trung Quốc ngay từ thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên. Những nghệ nhân này có thể đã tham gia vào việc đào tạo các thợ thủ công địa phương và gây ảnh hưởng đến nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc.
Trước khi Marco Polo bắt đầu cuộc hành trình sang phương Đông, một số người châu Âu đã mạo hiểm đến Trung Quốc. Một ví dụ đáng chú ý là Rabban Bar Sauma, một tu sĩ Cơ đốc giáo Nestorian từ Đế quốc Mông Cổ.
Vào thế kỷ 13, ông du hành về phía tây tới châu Âu, thăm các tòa án châu Âu, bao gồm cả tòa án của Giáo hoàng và nhiều vị vua châu Âu khác nhau. Chuyến đi của ông diễn ra trước chuyến thám hiểm của Polo tới Trung Quốc, chứng tỏ rằng sự tương tác của châu Âu với Trung Quốc phong phú và sâu rộng hơn nhiều so với những gì được biết đến rộng rãi.
John of Montecorvino hay Giovanni da Montecorvino trong tiếng Ý, một nhà truyền giáo dòng Phanxicô người Ý, là một ví dụ khác. Ông đến Trung Quốc vào cuối thế kỷ 13, nhiều thập kỷ trước chuyến du hành của Marco Polo.
John đóng một vai trò quan trọng trong việc truyền bá Cơ đốc giáo ở Trung Quốc và thành lập các hội thánh ở nhiều thành phố khác nhau của Trung Quốc. Sự hiện diện của ông ở Trung Quốc cho thấy sự tham gia sớm hơn của châu Âu trong khu vực.
Tương tự, William xứ Rubruck, một tu sĩ dòng Phanxicô người Flemish, đã bắt đầu những chuyến du hành rộng khắp Đế quốc Mông Cổ, bao gồm cả các vùng của Trung Quốc, vào giữa thế kỷ 13. Ông ấy đã ghi lại hành trình của mình và những cuộc gặp gỡ với cả người Mông Cổ và người Trung Quốc.
Hành trình phi thường của Marco Polo
Sinh năm 1254 trong một gia đình thương nhân người Venice, Marco được tiếp xúc với thế giới thương gia từ khi còn nhỏ. Cha của ông, Niccolò Polo, và chú, Maffeo Polo, đã thành lập một thương đoàn buôn bán thành công ở Địa Trung Hải và Biển Đen.
Trong thời gian ở Trung Quốc, đặc biệt là ở Dadu (nay là Bắc Kinh), Marco Polo và gia đình đã thay mặt Hốt Tất Liệt tham gia các hoạt động ngoại giao và thương mại. Mặc dù ban đầu biết rất ít hoặc không biết tiếng Trung Quốc, Marco đã thích nghi bằng cách học các ngôn ngữ như Uygur, Thổ Nhĩ Kỳ và Mông Cổ, điều này giúp ông có thể định hướng ở nhiều khu vực khác nhau của đế chế rộng lớn.
Vai trò của Marco trong triều đình Hốt Tất Liệt còn vượt ra ngoài phạm vi ngoại giao. Ông được bổ nhiệm làm sứ thần và được giao nhiệm vụ khám phá cũng như quản lý những vùng đất xa xôi trong Đế quốc Mông Cổ. Trong những chuyến đi này, Marco Polo đã ghi lại chuyến đi của mình, cung cấp thông tin chi tiết về các khu vực ở Trung Quốc, bao gồm cả Vân Nam, cũng như các khu vực xa xôi như Ấn Độ, Miến Điện và Sumatra.
Khoảng năm 1292, gia đình Polo tìm cách thoát khỏi sự ảnh hưởng của Hốt Tất Liệt khi quyền cai trị của vị hoàng đế già nua dần suy yếu. Cuối cùng họ đã quay trở lại Venice vào năm 1295.
Ảnh hưởng và đóng góp của Marco Polo
Mặc dù Marco Polo không phải là người châu Âu đầu tiên đến Trung Quốc nhưng những trải nghiệm và bài viết của ông đã có tác động sâu sắc đến kiến thức và nhận thức của người châu Âu về đất nước này. “Những chuyến du hành của Marco Polo” mà ông viết trong thời gian bị giam cầm ở Genoa sau khi bị bắt trong Chiến tranh Venice-Genova, đã trở thành một tác phẩm văn học quan trọng trong thời đại của ông.
Trong cuốn sách của mình, Marco Polo đã mô tả sức mạnh kinh tế của Trung Quốc, các thành phố, cảnh quan và con người ở đây một cách chi tiết. Mô tả của ông bao gồm các khía cạnh hấp dẫn của văn hóa Trung Quốc, chẳng hạn như việc sử dụng tiền giấy, hệ thống bưu chính phức tạp và các công nghệ tiên tiến như kính mắt. Những chi tiết và tiến bộ này phần lớn chưa được biết đến ở châu Âu vào thời điểm đó và khơi dậy sự tò mò của vô số độc giả.
Một trong những khía cạnh có ảnh hưởng nhất trong các bài viết của Marco Polo là việc ông giới thiệu tiền giấy tới châu Âu. Ông ngạc nhiên về cách người Trung Quốc sử dụng các mảnh giấy để giao dịch và những mô tả của ông đã góp phần vào việc sử dụng tiền giấy ở châu Âu.
Thừa nhận sự hiện diện của những nhà thám hiểm châu Âu trước đây ở Trung Quốc và mạng lưới tương tác phức tạp giữa Đông và Tây giúp làm phong phú thêm sự hiểu biết của chúng ta về lịch sử. Nó nhắc nhở chúng ta rằng việc khám phá và trao đổi văn hóa đã gắn liền với nền văn minh nhân loại trong nhiều thế kỷ, vượt qua mọi ranh giới và truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ.
Mặc dù hành trình đáng chú ý của Marco Polo đến Trung Quốc không thể phủ nhận là một chương hấp dẫn trong lịch sử khám phá nhưng điều quan trọng là phải xóa bỏ quan niệm sai lầm rằng ông là người châu Âu đầu tiên đặt chân đến Trung Quốc.
